Os de Noriega



Este caderno dos de Noriega, adicado ao poeta Antonio Noriega Varela, pretende ser unha xanela aberta a todo o mundo que queira coñecer a infinda sensibilidade poética do "Bardo da Montaña" e "Cantor do Ermo". Calquera pode facer uso desta bitácora e deixar a súa opinión ou comentario nela.
Sexan benvidos e benvidas!.
Graciñas por visitarnos.
xosedenoriega@gmail.com


O Cantor do Ermo
 Espazos
 Fotoblogue
 Enlaces
 Busca por calquer elemento nesta bitácora
 Atopar blogues galegos
 No faiado
 Artigos morniños
 Artigos destacados

A CARA OCULTA DE FÉLIX NORIEGA VARELA
RETORAL DO CADRAMÓN
Os de Noriega, (II Séculos). Militares do Reino de León en 1809 e a relación co carlismo mindoniense de Ramona Fdez-Noriega e David Cornejo.

Cada día
que pasa vamos reuniendo mayor información de la partida carlista de Mondoñedo, la cual se levantó en armas en los primeros días del mes de octubre del año 1.872. Por medio de documentación existente en los archivos mindonienses, pero prácticamente desconocida, y de datos transmitidos de manera oral por parte de algunos vecinos que conservan una memoria privilegiada, podemos asegurar con mayor certeza que, antes de conocer esta información, los nombres de lugares y personas que aparecen citados en la novela que escribió unos años más tarde Patricio Delgado Luaces ?Xan de Masma? titulada ?A Besta? son reales. El autor, como componente de la citada partida, los describe minuciosamente.

A continuación transcribimos por encontrarlas interesantes las páginas 202 y 203 de la citada novela: ?Diante da casa do cura(1) todo era bullicio i-algazara. Nun caldeiro colgado dun pau atravesado sobre dous montós de pedras, fervían catro follas de bacallau, seis libras de arroz (unos tres kilos) e unha arroba (unos 14 kilos) de patacas. O rancho olía a groria. Cearon ben, e cearon todos os veciños que alí xuntáronse e para todos houbo, pois D. Juan(2) nada facía a medias. Montouse a guardia, e comenzou o folión(3). No morral dun guerrilleiro dormía unha frauta. A frauta despertou e comenzou a florear un fandango moi bo. ¡Vivan os carlistas!, berraban as mozas. ¡Vivan as mozas do Cadramón!, contestaban os xa fogueados soldados do rei. D. Juan, Pepiña e Pedro(4) contemplaban a escena sentados sobre dun carro. A D. Juan caíalle a baba. Tiña diante os guerreiros da cruz; tiña o lado a Pepiña(5) co seu futuro. ¡Viva o xefe que é un Valente!, berrou Santiago Freire, un mozo de Lindín coma un carballo de forte(6). ¡Viva a xefa!, añadeu o sargento Andrés(7) e alumado polo viño, puxose a cantar en latín: ?Quadrupedante putrem, sonitu qualit ungula campum?. Efectivamente alí habia sonidos e ruidos de campamento. Momentos despois dormían todos no chao, e Pedro entre eles, pois que César facía a mesma vida cós seus soldados.?

En las páginas 160 y 161 nos describe la novela otras vicisitudes de D. Juán: ?Desde que D. Juan volveu pra aló, tódolos pícaros e pícaras sabián ler e escrebir, ¿e sabedes por que? porque o cura dáballes escola tódalas noites, e inda bos azoutes ós pícaros cando non desprendían ben, e zamelos e noces cando estudiaban. Desde que el fora pra aló, había butica e médeco que cura gratis et amore con borraxas, tilo; herba luísa, té, quinina, sudoríficos e aceite de ricino. Desde entón non había preitos nin riñas, nin xuntoiros por detrás da Iglesia, porque el na sancristía sentado nun sillón de vaqueta, o mesmo revolvía as Pandectas, que levantándose e poñéndose a pelliz sobre da lavita con zocas, casaba de balde, e bautizaba e enterraba o mesmo; e cando os labregos querían pagarlle decía: -Dáme o que queiras e métemo aí no peto, porque a min os cartos empórcanme as maus?.

***
(1)-Notable edificación ubicada casi enfrente del cementerio e iglesia parroquial de San Jorge del Cadramón, en su mayor parte construida con grandes cachotes de cantería, dotada de dos alturas y con otra edificación adosada que suponemos servía para guardar carruajes y como cuadras del ganado y en uno de los extremos de esta última edificación un horno de cocer el pan.
(2)-El nombre completo del cura párroco era D. Juan Campo Gómez, natural del barrio ?do Campo? en la misma parroquia. Nació el 24 de junio de 1.838; era hijo de Antonio Campo y de María Fernández. Fueron sus padrinos José Gómez Ramos, soltero y Manuela da Veiga, moradores en el lugar de Coto, términos del Cadramón(A). En el año 1.864 aparece ya su nombre y firma en algunas anotaciones de bautismo parroquiales. Como nos comentó un vecino de 96 años del lugar de Porto do Río llamado Fernando, con una memoria privilegiada, D. Juan gozaba entre los vecinos de la parroquia de fama de buen cazador, de ?recomendar? algunos matrimonios entre vecinos y parece ser que no era de su agrado ver bailar a las mozas de la parroquia. También nos comentó un detalle que transcribimos al pie de la letra: ?D. Juan poseía un excelente perro llamado ?Rodín? y mantenía desde hacía cierto tiempo una gran amistad con un vecino de la parroquia de San Bartolomé de Corbelle, del Ayuntamiento de Abadín (D. Ángel Cacharrón Salgueiro). Cuando D. Juan quería ponerse en contacto con su buen amigo enviaba a su perro monte a través con una nota escrita sujeta a su collar. Su amigo después de leer la nota, le contestaba a través del perro. Se puede decir que el fiel animal hacía de mensajero?. El citado cura párroco estuvo muy relacionado con el Movimiento Carlista de Mondoñedo. Desde la capital del Estado se llegó a ?pedir su cabeza?. A comienzos del mes de octubre del año 1.872 D. Juan desaparece de la parroquia y permanece oculto en una cavidad existente debajo del ?Penido do Lombo do Foxo? hasta el mes de septiembre de 1.874, en que aparece de nuevo firmando anotaciones de bautismo(B). La cavidad donde permaneció tanto tiempo escondido se encuentra en un lugar muy inhóspito de la empinada ladera de la montaña, cerca de la famosa ?Furna?, que también aparece citada en otro apartado de la novela. Su familia y algunos vecinos le aportaron clandestinamente alimentos suficientes para su sustento durante su prolongada estancia en la cavidad y le facilitaron la ropa necesaria para su supervivencia en los duros y largos inviernos de la alta montaña. D. Juan gozaba de una buena caligrafía, como hemos podido comprobar en los libros parroquiales existentes en el Archivo Diocesano de Mondoñedo, pero después de padecer tantos contratiempos ésta fue empeorando. D. Juan falleció el 18 de diciembre del año 1.920 en su domicilio de la parroquia, como hemos podido comprobar en la lápida que cubre su tumba en el cementerio parroquial del Cadramón. Pasados los años, cursó la carrera eclesiástica un descendiente suyo llamado Manuel Cao Campo, nacido en el Cadramón el 17 de noviembre de 1.940, ordenado en Mondoñedo por el Obispo D. Jacinto Argaya Goicoechea el 29 de junio de 1.966. Fallece el 25 de enero de 1.983 en la parroquia de Santa Eulalia de Villaosende.

(3)-Foliada, ruada, fiesta improvisada.

(4)-Su nombre era Patricio Delgado Luaces, nacido en Mondoñedo el 6 de agosto del año 1.850, propietario de un establecimiento en la Plaza de la Catedral número 3, que había cursado la carrera de comercio, que pagó la sustitución de soldado y que gastó importantes cantidades de dinero en alimentos mientras estuvo en las prisiones civiles y militares.

(5)-El nombre y apellidos de la criada del cura párroco en esos momentos eran ?Pepa? Peón Cao, con familiares cercanos en la parroquia mindoniense de Santa María de Viloalle.

(6)-Santiago Freire Paz era natural del barrio de ?O Castro? de la parroquia de Santiago de Lindín (Mondoñedo).

(7)-Andrés González Santomé, seminarista natural de la parroquia de San Andrés de Masma (Mondoñedo); hijo de Juán y de Tomasa.

***
(A)-Archivo Diocesano de Mondoñedo, parroquia de San Jorge del Cadramón, libro 3 de bautizados (1.833-1.851), folio 34 vuelto y 35.
(B)-Archivo Diocesano de Mondoñedo, parroquia de San Jorge del Cadramón, libro 4 de bautizados (1.852-1.892), folio 136 vuelto.

Comentarios (0) - Categoría: DATOS BIOGRÁFICOS - Publicado o 14-07-2009 13:38
Ligazón permanente a este artigo
Semblanza de XESÚS DE BERNABEL
BERNABEL
In Memoriam

Jesús Docampo naceu en Vilanova de Lourenzá, vila de destacadas personalidades da arte e da cultura como Julia Minguillón, Francisco Fernández del Riego, etc. Nesta vila veciña de Mondoñedo se criou e formou Suso de Bernabel.

Casado con Luz Pardo Espín na aldea de Santa María de Vilamor-Mondoñedo, onde viviu ata a súa desaparación recente. Tivo dous fillos desa unión, José Luis Docampo e Andrés Docampo, ó cal lle pedimos o debido permiso para reeditar esta colección e tamén nos achegou os datos desta sinxeliña semblanza.

Jesús Docampo era coñecido popularmente en toda a bisbarra por ?Bernabel?, ou ?Xesús de Bernabel?. Todas as parroquias da bisbarra de Mondoñedo coñecérono como un home falangueiro, amigo da bouba, das troulas e do parrafeo. Rexo, corpachón, semellaba un vinculeiro de boa casa, con medas de dous anos, priguizoso, moi lugués, galego cen por cen. Sempre ocurrente e satírico nos seus versos, nas súas regueifas de humor e infinidade de contos. Gustaba infindo da farra, da conversa, sin présas. Autodidacta, chegou a exercer de cesteiro de recoñecida sona. Labrego e maquetista artesanal de aparellos da labranza, cabozos, carros do país, etc. Nas derradeiras décadas adicouse a esa deliciosísima vida, xa case descoñecida, que é ir de vagariño, sen présa, sen a que non hai bardo posíbel. Foi unha figura verdadeiramente popular sempre disposto a esmorga. Deixou lenda. Tiña a humildade defensiva característica dos labregos da nosa terra, un humorismo socarrón e unha ?retranca? peculiarmente galega. Unha inspiración evidente e instinto satírico, como xa dixemos.

Moita da súa obra poética está desperdigada por todo o concello e bisbarras limítrofes. No ano 1999 pon ao noso dispor Bernabel, os orixinais manuscritos de unha boa parte da súa obra, para recollela nunha maqueta e editala, que endexamais, en vida se fixo. Ahora quédanos o traballo de recuperar e recoller a que está por ahí nas mans duns e outros. Sería desexábel, o cal propoñemos dende eiquí, editala toda xunta e facela coincidir con unha merescida homaxe das corporaciós galegas pola súa valiosa aportación ás letras galegas.

A xubilación cólleo en bon estado de saude e moitos anos nunca faltou á cita de moitos eventos e as reunións atractivas semanais polas bisbarras e tabernas de Masma, Vilanova ou Mondoñedo.

Nos anos seguintes o seu corpo, noutrora rexo e fornido, ve perder a saúde paseniñamente, non exentos eles de dor e sufrimento.

A morte vaille saír ao encontro. O funeral e o enterro tiveron lugar na parroquia de Vilamor-Mondoñedo co templo ateigado dunha grande multitude de xente que acudíu a despedilo na sepultura onde desde entón repousan os seus restos mortais.

A vida intensa do querido amigo, admirado vate e veciño, deixou entre todos nós unha pegada humana e unha senda de tradicción, de variedade de literatura popular para honra das nosas letras.

Comentarios (1) - Categoría: RECOLLEITA DE VERSOS - Publicado o 14-07-2009 13:28
Ligazón permanente a este artigo
VIVEIRO RENACENTISTA
RENACEMENTO VIVEIRO 2009
O desembarco do venres 3 de Xullo do 2009, trouxo ás rúas de VIVEIRO riadas de xente que como se pode ollar moito troularon co bo tempo que fixo o sábado. E nós, tampouco faltamos ó evento.

Se desexan ollar como se atopaban as rúas polo serán, poden facelo no seguinte enlace [+ fotos].

[+ fotos]
Viveiro, 4 Xullo 2009

Comentarios (0) - Categoría: TUMBADAS FESTAS - Publicado o 05-07-2009 10:23
Ligazón permanente a este artigo
© by Abertal
Edizón e deseño de Pepe de Noriega. Rúa de Josef Febrero, nº 22, C.Postal 27740, Mondoñedo (Lugo). Este blog é un sitio co exclusivo fin de difusión cultural da vida e obra de Antonio Noriega Varela e familia. Permítese a reproducción parcial ou total de todos os contidos. Todos os artigos que integran este espazo foron editados de forma gratuita o mesmo que a inclusión dos iconos da web na parte superior da portada. As imaxes incluidas proceden de diversas fontes e responden á soa finalidade de acompañar o contido cultural deste sitio. Os comentarios, Logos e Marcas son propiedade dos seus respectivos autores. De contado ollarán vostedes algunhos dos dialeutismos mindonienses máis enxebres, dun galeguista non político.
A normativa lingüística destes contidos?: quen fai algo aplica a súa. Porque o que escribe en galego por mal que o faga, pon algún grau de area na moreada. Porque di un dito: Axuntando pingotas formas un cirio.
(Benito Losada)
www.blogoteca.com/noriegamindoniense/

Warning: Unknown: Your script possibly relies on a session side-effect which existed until PHP 4.2.3. Please be advised that the session extension does not consider global variables as a source of data, unless register_globals is enabled. You can disable this functionality and this warning by setting session.bug_compat_42 or session.bug_compat_warn to off, respectively in Unknown on line 0