Este caderno dos de Noriega, adicado ao poeta Antonio Noriega Varela, pretende ser unha xanela aberta a todo o mundo que queira coñecer a infinda sensibilidade poética do "Bardo da Montaña" e "Cantor do Ermo". Calquera pode facer uso desta bitácora e deixar a súa opinión ou comentario nela.
Sexan benvidos e benvidas!.
Graciñas por visitarnos.
xosedenoriega@gmail.com
|
|
|
| O Cantor do Ermo |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| INVERNO |
|
Todo ta cego
brétema espesa,
cobre os pinares
i envolve a igrexa.
Si o sol as veces
loce, non quenta
corre tal xistra
que as maus degresa.
Probre do probe
que hoxe non teña
catro cepiños
xunta a lareira.
Probe do probe
que non ten meda
e se ten uchas
tenas baleiras.
Probes labregos
¡Ay! pra vosoutros
sí que hai inverno.
Mal envoltiños
nunha mantela
cun codo solo
na faldriqueira.
Pró monte os nenos
van coas ovellas
i eso que iauga
cai a caldeiras.
¡Ay! meus anxiños
mándan-vos con elas
cando na escola
tér-vos deberan.
Si entre vosoutros
escola houbera...
Ben dí o labrego
que como diles
non hai inverno.
Un vello dado
de ámba-las éngoas
pisando toxo
por n´haber herba,
prá vaca posta
cinco horas leva.
Suda amiguiño,
suda e reventa
namentras folgo
prá tanto teñas.
O fin i o cabo
tamén te espera
prás boqueadas
poder dar nela.
Unha empallada
que o esterco lembra
con que se aduban
no outono as leiras.
Probes labregos
toda a vidiña
prá iles é inverno.
Soprade o lume
votade estelas
entaladiño
veño da feira.
Si alguien a porta
pidindoa chega
dádelle axiña
casa cuberta
que ni os cás paran
polas carreiras.
E cal de neve
se atopa a serra
quizáis non poida
romper por ela.
Probes labregos
¡Ay! prá vosoutros
si que hai inverno.
|
|
|
|
|
| DE RUADA |
|
DE RUADA
I
Unha noite de inverno das máis escuras
tentoume seique o demo de ir a Cesuras
por mor dunha rapaza máis feiticeira
que as froliñas que nascen na primadeira.
Tropezando nos croios, dando aturuxos,
e petando coa moca nos ventanuxos,
cheguei á Margarida, brinquei o río
e seguín cara adiante, sin medo ó frío.
Ó relente da noite polos lousados
andaban algús gatos axaneirados;
pero cando os meus zocos tumbar sentinon,
cal da crus os demoros, todos fuxinon.
Ond´as casas pareime, xunta dun carro,
arrimeime a unha roda, piquei cigarro,
e buscando o librillo pola chaqueta,
ouvín o ruxe-ruxe da pandeireta;
pois pretiño, moi preto, de donde estaba,
o bodego da fía de alí cadraba,
que, anque probe, é ás veces niño de amores,
onde a groria entrevémo-los labradores
á lus esmorecida dun candil vello,
que dos grandes i os porcos é un bon espello,
i onde martes e xoves toca o frauteiro,
cal tocara decote, a non ser careiro,
ou si as pícaras novas, máis dadiveiras,
máis cadelas tiveran nas faldriqueiras.
Alí van os rapaces namoricados
coa bufanda hastra os ollos, taparuxados;
alí van estornelos, ¡xente do vento!,
ás furtadas, co demo no pensamento;
alí van os petrucios, que aran a terra,
contar contos dos mouros, casos da guerra,
loitas de héroes gallegos, honor e groria
das páxinas brilantes da nosa historia;
alí van madrileños, ¡de moita sona!,
que cos pés amasaron pan na tahona;
habaneros, que volven de penas fartos,
con sombreiros de palla, pero sin cartos;
alí van melitares, que no exercicio
inda deron máis voltas que dá un rodicio;
alí van vellas tolas falar de santos,
de tesouros, pantasmas, trasnos, encantos,
da compaña que sale polos camiños,
do mal de ollo, das fachas, dos demachiños,
do pedrazo, que murchas pon as patacas,
das cobras que de noite maman nas vacas,
dun libro de esconxuros que ten o cura,
de como os nenos sanan da crebadura,
das promesas, dos mortos, das romerías,
¡e doutras mil burradas e bruxeirías!.
II
Cando entrei, nun recuncho fíxome canto,
cabo si, unha neniña, que quero tanto
com´a luz dos meus ollos, porque é Sabela
donairosa, garrida, com´unha estrela.
Nas ribeiras do Masma, no se ollan frores
com´a branca azucea dos meus amores,
rapaza máis xeitosa nin de máis quedo
non naceu nas montañas de Mondañedo.
¡A cantos solteiriños lles fire a ialma!
¡entre cantas vilegas se leva a palma!.
O demo no me leve que cando quixo
faguer Dios...¡abofellas soupo o que fixo!.
Así ó pronto quedeime sin saudala,
porque sempre que a vexo prendo na fala,
e dempoixas á orella, moi despaciño,
faleille desta sorte: -¿fuche ó muiño?
-Fun levar un folico de gra de trigo.
-E ¿quen era aquel majo que iba contigo?
-¿Tu tes ganas de contos?, ¡seica vés lelo!
-Lela estás ti, que falas cun estornelo.
-¡Arrenégote, Xuncras!, ¿quen é ese acheite?
-Un que tódolos días che merca o leite.
-Ora o demo, ¿e dixenon que era meu mozo?,
¡com´as teipas me quede si cho conozo!
-Non te faigas, si queres, desentendida;
¿cantas veces cho bebe pola medida?.
-¡Leria, leria!, á medida naide lle toca,
si non quer que nos dentes lle fenda a zoca.
¡Bupa!, non te enrabexes, ten máis cachaza,
que ese serio non pinta nunha rapaza.
Di a verdade, Sabela, ¿púxoche o pucho
dos dous cornos na testa?, ¿déuche algún chucho?
Ti ¡xa ora!, da vila non contas nada;
pro como ás veces volves tan colorada...,
non che falta quen diga, ¡contos de bruxas!,
que che fan na cibdade mil garatuxas.
-¡Ai de min, pecadora!, ¡boh!, ¡no me indines!
-Éche certo, así eu medre, ¡non te presines!
-¿Sabes o que che digo?, ¡basta de chanza!,
e, si n´a tes, deprende millor crianza;
¿seique coidas que faigo com´a Valura?;
eu non sirvo, ¡que raio!, pra ama de Cura.
Vaite pra cabo doutras, ¡líscate axina!
-¡Craro!, ti soilo queres a estudiantina.
-¡Faigo ben!, polo de hoxe, sonche solteira.
-Pois, destoncias... beilémo-la muiñeira.
Anda, vente prá roda.
-¡Douche coa roca!
-Muller, érguete e cala; ¡viva quen toca!.
III
Renxeu a porta; en trulladas
entraron dando aturuxos,
e mais cantando alboradas,
mociñas repinicadas
e rapaces como buxos.
Buliron logo os pandeiros,
e da frauta os salouquiños
romedaban garuleiros
cantares dos paxariños
ó amañecer nos loureiros.
Que o frauteiro de Zoñán,
anque viste cirigolas,
en tendo a frauta na man,
acaba por volver tolas
as nenas que á fía van.
I as máis xarelas bailaban,
aloumiñando ilusiós,
e, cando unha volta daban,
de moitos tras si levaban
os ollos i os corazós.
O ceio por quen eu morro,
Sabela, miña Sabela,
erguese, facendo o zorro,
pelisqueina e entrou no corro,
sacudindo na mantela.
I ó pasar, quentes da chola,
tres ruás, que estaban xuntos,
armando atrós tatahola,
berraban: ¡que baile sola
polo ben que marca os puntos!.
Fíxose un pouco a rogada,
que é, sin querer, melindrosa;
¿dempoixas?, ¡non digo nada!;
lixeiriña e colorada
voltexaba donairosa.
Ai, rapaciñas gaiteiras,
-falou un vello-, ¡a ver ora
si eso é bailar muiñeiras!:
¡criouse nas Coruxeiras
pra non salir bailadora!.
I on habanero decía,
baduando máis que un loro:
"lo dudo que entodavía
haiga ni en la Andalucía
máis lindo pimpollo de oro".
Namentres que así falaba,
¡adiós festa, adiós turreiro!;
vin que o candil apagaba
unha boca, que sopraba
por debaixo dun sombreiro.
¡Vivan sempre os de Cesuras!,
¡ou, minicreques!, -berrei-;
anque estamos ás escuras,
os que aprendedes cos curas
aquí non prantades lei.
Buroneses, ¡viva a nosa!,
¡pau de cego e dar con gana!
-outra voz augardentosa
respondeu-; ¡si hai un que tosa,
non leva costela sana!.
Logo dempois, ¡Dios me valla!,
caían que era un gustiño,
¡cal si se dera na palla
cando volvemos prá malla
de xantar con carne e viño!.
I ó chegarlle entón a ves,
un, que abofé n´era manco,
sin folguexar deume tres,
i esnafreime contra un banco,
que tiña pra riba os pés.
..........................................................
Ás costas, por caridade,
cargou comigo un veciño,
e vindo polo camiño
nos Picos tocaba o frade.
|
|
|
|
|
| ¡VAI TORTA! |
|
Cando lle levaron o seu maridiño (que Dios haya) pro camposanto, trastallaba o corazón ¡raía a vida! catar pra viuda, unha Nosa Señora das Delores, amarela, espeloutrada, co as bágoas nos ollos e nas meixelas.
Desfacíase; ¡pro calquera lle agarraba as maus pra que non se rabuñase!
Xa viña a Cruz, entros ciriales, polo carreiriño da chousa... ¡Dios! ¡Quen tal lle dixo! Trababa os homes pra que a ceibasen...
Era unha montañesa baladrona, lanzal, de vintecatro anos, que cargaba un carro; era unha rapaza dó pe do sol, garrida como Dios fixo as estrelas: tiña máis forza que un boi, e unhos ollos... que valían dous lugares!
"E ben, miña filla -lle decían outras mulleriñas, que xa probaran a perrita de noite no velatorio;- estas son cousas que Dios manda, e non hay máis vivo remedio que tomalas como veñan; mira, eche camiño que habemos de levar todos, aquí non ha de quedar ninguén pra espantar paxáros, ten pacencia e trata de curar as tuas llagas: ¡dichoso dél, que está bailando no ceio!
¡Cala a boquiña!, que pouco nos ha de levar, por moito que seña.
Pero a miña rula sulfurouse máis, porque aquelas boenas cristianas pedían o frasco do anís pra... barruzala, i hastra se quixo tirar dunha ventá embaixo: ¡Vai torta!, berraba, ¡vai torta!
Coidaron os levadores que o diría pola caixa; un deles, -un chifretas que trouxera da Habana os ósos manidos e un sombreiro de palla- botou un juramiento, arregalou os ollos, i estarruñaba os dentes. ¡Vai torta! Dios mío, ¡vai torta!, seguía barafustando a miña pombiña chea de door.
O habaneado puxo máis cara de mico, e un xastre, (con perdón) que era tatabello e tamén cargaba co difunto, rosmou: ¿Co-co-mo que-que va-vai torta!
I o outro levador: ¡Vai ben dereita!
I outro: ¡Era boa! Dos catro me parece que ningún é penzo...
As brañegas estoupaban de risa, encuruxadas nos mandiles, i eles seguiron pra diante, tortos coma fouciños, e volveron do camposanto feros, avinagrados, como si os montara o demo.
.....................................................................
Xa saben os levadores que non era ¡Vai torta! o que decía A Dolorosa. Iban salir co difunto cando lle entrou unha xuvenca na chousa, -e como lle ermaba as coles, ¡Vaite horta!, ¡vaite horta! ¡VAITE HORTA! -pra que me entendan todos- esto era o que decía aquela ¡uñas de fame!, que sempre estimou máis os coeiros que ó seu maridiño. (q.e.p.d.)
A. Noriega Varela
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
